Wyznaczenie ciężaru właściwego

Mówimy zwykle, że ołów (kula, plomba, śrut) jest cięższy od wody, a drzewo lub korek od niej lżejsze, ponieważ kula ołowiana tonie, a drzazga lub korek od butelki pływają, będąc rzucone na wodę. Ale przecież ziarnko śrutu (ołów) jest lżejsze od szklanki wody, a belka drewniana od niej cięższa. Co więc w takim razie mamy na myśli, co chcielibyśmy wyrazić, mówiąc Ogólnie, iż ołów jest cięższy od wody, a woda od drzewa?

Zupełnie jasno będziemy mogli zdać sobie z tego sprawę, jeśli postaramy się wziąć trzy wymienione ciała, chociaż w przybliżeniu, w objętości jednakowej np. po jednym kubku śrutu, wody i opiłek drzewnych. Wtedy nawet bez posługiwania się wagą zauważymy, bo wyczujemy za pomocą naszych mięśni, że ołów, woda i drzewo wzięte w tej samej objętości mają jednak różne ciężary, a mianowicie śrut (ołów) jest cięższy od drzewa, a drzewo lżejsze od wody.

A więc, gdy mówimy w sposób wyżej podany o ciężarze takich ciał, w rzeczywistości zawsze mamy na myśli tylko ciężary ich, odpowiadające tej samej objętości.

Przypuśćmy, że objętość prostopadłościennej bryłki mosiądzu, którą poprzednio wymierzyliśmy, wynosi 10 cm3; ciężar zaś jej całkowity równa się; 84 gr. Dzieląc 84 gr. przez 10, dowiemy się ile waży 1 cm3 mosiądzu, czyli jednostka objętości tego ciała. Z podzielenia 84 przez 10 wypada 8,4. Liczba ta oznacza, że każdy cm3 mosiądzu waży 8,4 gr. Nazywamy ją ciężarem właściwym mosiądzu, zapisując: 8,4 dzieliliśmy bowiem liczbę gramów przez liczbę centymetrów sześciennych.