O tlenie

Tlenki, których roztwory wodno czerwienią błękitny lakmus, nazywamy kwasowymi, te zaś, które czerwoną barwę lakmusową napo wrót zamieniają na niebieską – zasadowymi albo alkalicznymi. Pierwsze działając na wodę tworzą kwasy, a drugie – alkalia czyli zasady; jeżeli zaś roztwór kwasu pomieszamy w pewnym stosunku z roztworem zasady, to ich własności wzajemnie się zacierają, zobojętniają, otrzymujemy płyn, którego smak nie jest ani kwasiły ani akaliczny (mydlany), a oddziaływanie czyli reakcja na lakmus – obojętna. Taki płyn, niezmieniający barwy lakmusu, ma w roztworze związek zwany solą.

Jeżeli porównamy powyższe objaśnienia z tym co już powiedziano o kwasach i solach, to dojdziemy do przekonania, że przez działanie jednych tlenków na wodę powstają związki wodoru, które ten wodór łatwo mogą wymieniać na metal (kwasy), przez i działanie drugich-związki metali, które łatwo ustępują swego metalu za wodór kwasów (zasady ). Z tlenków tworzą się kwasy i zasady tlenowe (znamy już kwasy, nie mające w składzie tlenu: chlorowodór, jodowodór itp.) a z ich wzajemnego działania na siebie – sole tlenowe (znamy już sole beztlenowe, chlorek sodu, jodek potasu, fluorek wapnia itp.). Sole są ciałami ważnymi we względach naukowych i praktycznych.

W celu nieobciążania pamięci, a jeszcze bardziej – dla łatwiejszego przeprowadzenia pewnych rozumowań teoretycznych, przyjmowaliśmy dotychczas, że ciężar właściwy wodoru wyraża się liczbą 1, a cięż. wł. tlenu liczbą 16. Od dawna jednak wiadomo, że jest to tylko stosunek przybliżony i w ostatnich latach stało się rzeczą pewną, że 1 obj. tlenu waży nie 16, ale 15,88 raza więcej niż 1 obj. wodoru. Słuszną poniekąd byłoby rzeczą, gdybyśmy tlen uznali za jednostkę ciężarów właściwych i w istocie wielu uczonych trzyma się tej zasady, a nawet w ścisłych badaniach naukowych jest ona dzisiaj powszechnie obowiązująca. Ze względu na dogodność ciężar właściwy tlenu nie wyraża się jednak przez 1, lecz przez umówioną liczbę 16. Cięż. wł. wodoru, obliczony w zastosowaniu do tej zasady, wypada 1,0076 i w odpowiedni sposób zmieniają się ciężary właściwe wszystkich pierwiastków. Przytaczając zatem ciężar właściwy jakiegoś ciała prostego, należy objaśnić czy odniesiono go do H =: 1, czy też do 0 = 16. W dalszym ciągu tego wykładu rzecz powyższa, jako zbyt szczegółowa nie będzie jednak uwzględniana.